Kənd təsərrüfatında intellektual aktivlərin qiymətləndirilməsinə qlobal yanaşmalar: Azərbaycan Respublikası kontekstində aparıcı ölkələrin təcrübəsi

Tədqiqatın məqsədi kənd təsərrüfatı istehsalında əqli mülkiyyət aktivlərinin qiymətləndirilməsinə və Azərbaycan Respublikasının şəraitinə uyğunlaşdırılmasına qlobal yanaşmaların təhlili olmuşdur. Metodologiyaya Amerika Birləşmiş Ştatları, Almaniya, İsveçrə və Çin Xalq Respublikasının təcrübələrinin müqayisəli təhlili, o cümlədən John Deere, Bayer CropScience, Syngenta, COFCO Group və Azersun Holding kənd təsərrüfatı şirkətlərinin fəaliyyətinin ətraflı öyrənilməsi daxil edilib. Maliyyə hesabatlarından, Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatının, İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının analitikasından və IBM SPSS Statistics versiyası 27-də aparılan hesablamalardan istifadə edilmişdir. Nəticələr göstərdi ki, Amerika Birləşmiş Ştatları patentlərə və biotexnologiyaya diqqət yetirməklə gəlir yanaşmasından, Almaniya lisenziya və ticarət nişanlarına dəyər vermək üçün xərc yanaşmasından, Çin Xalq Respublikası rəqəmsal platformalara və süni intellektə dəyər vermək üçün müqayisəli yanaşmadan, İsveçrə isə hibrid yanaşmadan istifadə edir. Korrelyasiya təhlili tədqiqat və inkişafa (R&D) sərmayə ilə patentlərin sayı (r = 0,82) arasında yüksək korrelyasiya aşkar etdi ki, bu da investisiyanın əqli aktivlərin toplanmasına təsirini təsdiq etdi. Brend dəyəri gəlir (r = 0.96) və xalis mənfəət (r = 0.94) ilə ən yüksək korrelyasiya göstərdi. 2024-cü ildə intellektual aktivlərin ən yüksək dəyəri 130 milyard ABŞ dolları gəlir əldə edən COFCO Group-da (15,6 milyard ABŞ dolları) tapılıb. Azərbaycanda Azərsun Holdinq məhdud beynəlxalq patent mühafizəsi və inkişaf etməmiş lisenziya bazarı səbəbindən qiymət və müqayisəli metodlardan istifadə edir. Nəticələr kənd təsərrüfatı sektorunun maliyyə dayanıqlığının təmin edilməsində intellektual aktivlərin və brend dəyərinin əsas rolunu təsdiqlədi.